KNYSZYN (Gub. Grodzieńska) - Mikołaj Radziwiłł biskup Żmujdzki darował to miasteczko Królowi Zygmuntowi I. Ostatnie chwile spędził tu Król Zygmunt August 1572 r. 7 lipca Starostą Knyszyńskim był Jan Zamojski Hetman W. K. W ostatnich czasach Knyszyn oddany został na kilka pokoleń familii Hrabiów Krasińskich...
Reprint Wysokie Litewskie Napoleon Orda
WYSOKIE LITEWSKIE (Gub. Grodzieńska) - Starożytne siedlisko Książąt Sapiehów. - Książę Aleksander Sapieha Kanclerz W. Litewski ufundował w r. 1785 Klasztor X.X. Bonifratrów ze szpitalem dla chorych. - Teraz własność Hrabiny Maryi Potockiej....
Reprint Kruświca Napoleon Orda
KRUŚWICA NAD JEZIOREM GOPŁEM (Księstwo Poznańskie) - Miejscowość sławna w najstarszych dziejeach narodu. Piast kołodziej kruszwicki obrany królem Polskim r 842 - Mieczysław I założył tu Katedrę r. 966. Władysław Herman karząc bunt Zbigniewa zburzył miasto, które odtąd nie powstało. Odbudował zamek Kazimierz Wielki - Zburzyli go Szwedzi r 1657. W oddaleniu Mysza Wieża....
MYSZA wieża nad jeziorem Gopłem (Księstwo Poznańskie) - Podług podań w wieży zbudowanej na brzegu jeziora Gopło, mającej 120 stóp wysokości, myszy zagryzły króla Popiela. Mala wysepka na lewo od wieży nazywa sie dotychczas pasieką Piasta lub ogrodem Rzepichy jego żony....
GNIEZNO (Księstwo Poznańskie) - Najstarsza stolica Polski. - Archikatedra założona przez Mieczysława I między r. 966 a 977, zbudowana na miejscu świątyni pogańskiej. - W niej spoczywają relikwie Ś-go Wojciecha, odwiedzane uroczyście przez Cesarza Ottona III w r. 1000. Tu pochowane zwłoki Dąbrówki żony Mieczysława I i Judyty małżonki Bolesława Chrobrego....
Reprint Gniezno Kościół Napoleon Orda
GNIEZNO (Księstwo Poznańskie) - Kościół XX. Franciszkanów założony przez Bolesława Pobożnego Księcia Kaliskiego r. 1279. W bocznym ołtarzu spoczywają zwłoki błogosławionej Jolanty żony założyciela. Obecny kościół wybudowany po pożarze r. 1613....
Reprint Poznań Kościół Św. Jana Napoleo...
POZNAŃ NAD RZEKĄ WARTĄ(Księstwo Poznańskie) - Starożytny kościół dawniej pod wezwaniem Michała Archanioła, później Ś-go Jana Jerozolimskiego, wzniesiony w XII wieku na miejscu świątyni pogańskiej. Mieczysław III Stary około r. 1175. nadał ten kościół Kawalerom Maltańskim i założył przy nim szpital dla ubogich...
Reprint Poznań Kościół P. Maryi Napoleon...
POZNAŃ NAD RZEKĄ WARTĄ(Księstwo Poznańskie) - Starożytny kościół N. Panny Maryi założony przez Władysława Jagiełłę w r. 1433. Ukończony i uposażony przez Biskupa Poznańskiego Andrzeja z Bnina. Katedra zbudowana na fundamentach dawnej katedry założonej r. 966 przez Mieczysława I. Tu spoczywają zwłoki tego króla i jego syna Bolesława Chrobrego...
Reprint Trzemeszno Napoleon Orda
TRZEMESZNO(KSIĘSTWO Poznańskie) - Kościół jednej z najstarszych fundacji, założony wraz z opactwem Kanoników Regularnych przez Mieczysława I, około r. 966. Opat tutejszy Michał Kościesza Kosmowski wzniósł teraźniejszy kościół na fundamentach starych w r. 1773. Bolesław Chrobry złożył tu czasowo relikwie Ś-go Wojciecha, do których pielgrzymował tu Jagiełło r. 1410. W skarbcu znajduje się kielich mszalny Ś-go Wojciecha i drugi ofiarowany przez Dąbrówkę....
MOGILNO (Księstwo Poznańskie) - Kościół i dawne opactwo Benedyktynów fundacji Bolesława II Śmiałego, który dopełniając ślubu uczynionego w Płocku za pomyślność wypraw wojennych do Czech i Węgier wzniósł tu w r. 1065 świątynię Pańską i zakonników sprowadził....
Reprint Strzelno Napoleon Orda
STRZELNO (Księstwo Poznańskie) - Kościół i klasztor dawniej Norbertanek fundacji Piotra Dunina, który osadziwszy to zgromadzenie początkowo we wsi Kalino r. 1124, tu je przeniósł r. 1133. Obok kościół w ruinie Ś-go Prokopa z r. 1125...
ROGOŹNO NAD RZEKĄ WEŁNĄ (Księstwo Poznańskie) - Tu Przemysław I napadnięty przez Margrabiów Brandenburskich Ottona i Konrada przy pomocy Nałęczów i Zarębów, został zamordowany r. 1259 Lutego 6 dnia, w miejscowości zwanej Poręby....
Reprint Inowrocław Napoleon Orda
INOWROCŁAW (Księstwo Poznańskie) - Wieża dawnego ratusza, przed ośmiu laty (1870) zniesiona, gdyż groziła upadkiem. Tu według podania królowa Jadwiga przyjmowała W-go Mistrza Krzyżackiego Konrada Jungingen r. 1397 i przepowiedziała Krzyżakom klęskę pod Grünwaldem....
WENECYJA NAD JEZIORAMI (Księstwo Poznańskie) - Niedaleko Gąsawy miał tu być dognany r. 1227 Leszek Biały i zabity przez Świętopełka księcia Pomorskiego. Inni śmierć jego przytaczają na polach Marcinkowo. Mieszkał w zamku opryszek zwany Jaśko z Poznania, który tyle zrządził bezprawia, że od niego powstało przysłowie: Straszny jak Djabeł Wenecki . Jaśko był ukarany z rozkazu Jagiełły....
ŚRODA (Księstwo Poznańskie) - Tu umarł r. 1231 Władysław Laskonogi. Miasto i zamek srodze były zniszczone przez Krzyżaków w 1331 r., a następnie przez Szwedów za Jana Kazimierza. Tu odbywały się sejmiki Wielkopolskie Województw Poznańskiego i Kaliskiego. Kościół zbudowany w XIV w., ozdobiony i rozprzestrzeniony w 1423 r. przez Mikołaja z Kik....
KURNIK (Księstwo Poznańskie) - Zamek wzniesiony około r. 1374 przez Mikołaja z Kurnika Biskupa Poznańskiego. Następnie przeszedł do Górków. Stanisław Górka Wojewoda Poznański Zamek odnowił i przyjmował w nim z wielkim przepychem jadącego z Francji na tron Polski Henryka Walezjusza. W XVII wieku przeszedł na własność Działyńskich. Są tu bogate zbiory starożytności i znakomita biblioteka....
Reprint Szamotuły Napoleon Orda
SZAMOTUŁY (Księstwo Poznańskie) - Miejsce wspominane w dziejach od XIII w. Tu się urodził Mateusz z Szamotuł sławny matematyk w XVI wieku. Łukasz Górka w 1518 r. wzniósł zamek z którego wieża dotychczas pozostała zowie się basztą Czarnej Księżniczki. Mniemają badacze, że w niej mieszkała sławna z nieszczęść księżniczka Halszka z Ostroga, którą Łukasz Górka więził w Szamotułach....
Reprint Węgrowiec Napoleon Orda
WĘGROWIEC NAD RZEKĄ WEŁNĄ (Księstwo Poznańskie) - Starożytny kościół Panny Maryi, założony w r. 1381. Sławne opactwo Cystersów z kościołem i klasztorem z r. 1396. Tu się modlił w r. 1540, ksiądz Jakub Wujek, tłumacz Pisma Świętego - umarł r. 1597...
Reprint Winnagóra Napoleon Orda
WINNAGÓRA (Księstwo Poznańskie) - Własność nadana przez Napoleona I Generałowi Henrykowi Dąbrowskiemu za zasługi i waleczność. Urodził się 29 Sierpnia 1755 r., umarł w Winnejgórze 26 Czerwca 1818 r. Spoczywa ciało jego w kaplicy przybudowanej do kościoła, założonego w r. 1357....
Reprint Gołuchów Napoleon Orda
GOŁUCHÓW (Księstwo Poznańskie) - Zamek o dwie mile od Kalisza. Dawne dziedzictwo Leszczyńskich przodków Króla Stanisława. Rafał Generał Wielkopolski zbudował zamek r. 1507. Dziś własność Hrabiny Izabeli z książąt Czartoryskich Działyńskiej....
ŻNIN (Księstwo Poznańskie) - Starożytna fara w tym kościele znajdują się metryki tu ochrzczonych braci Jana i Jędrzeja Śniadeckich, sławnych uczonych, którzy urodzili się we wsi pobliskie....
ROGALIN NAD RZEKĄ WARTĄ (Księstwo Poznańskie) - Posiadłość familij Raczyńskich. - Tu się urodził Krzysztof Arciszewski sławny Admirał Holenderski później wódz Artyleryi za Króla Władysława IV. Miejsce urodzenia w r. 1787 Hrabiego Edwarda Raczyńskiego gorliwego opiekuna nauk i sztuk pięknych. - Umarł 20 Stycznia 1845 w Zaniemyślu....
Reprint Miłosław Napoleon Orda
MIŁOSŁAW (Księstwo Poznańskie) - Dziedzictwo Józefa Hr. Mielżyńskiego. Tu umarł 11 Grudnia 1872 r. hr. Seweryn Mielżyński, wielki miłośnik nauk i sztuk pięknych, gorliwy przyjaciel i opiekun ludzkości Zostawił znaczny coroczny fundusz dla kształcących się rodaków....
RYDZYNA (Księstwo Poznańskie) - Ordynacja imienia książąt Sułkowskich. Miasto i zamek należące dawniej do możnej rodziny Leszczyńskich, nabył Alexander hrabia Sulkowski Łowczy Nadworny Litewski od Króla Stanisława. - Syn jego Książę August Sułkowski fundował tu kościół i klasztor XX Pijarów ze Szkołami. - W roku 1775 za pozwoleniem Sejmu dobra Rydzyńskie w Ordynację zamienił....
PIŁA (Księstwo Poznańskie) - Tu się urodził w r. 1755 Stanisław Staszic, gorący przyjaciel ludu, mąż uczony i znakomity obywatel. Był prezesem Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Warszawie od r. 1808 do 1826. Ministrem Stanu od 1824 do 1826. Umierając rozpisał cały swój fundusz na włościan i instytucje dobroczynne....
MALBORG {MARIENBURG} NAD RZEKA NOGAT (Zachodnie Prusy) - Zamek Wielkich Mistrzów Krzyżackich. - założony w r. 1274. - W głównej sali zamkowej tkwi dotychczas w ścianie kula kamienna działowa wrzucona w czasie oblężenia Malborga przez Jagiełłę r. 1410. - Kula ta wymierzona w filar środkowy którego upadek zawaliłby całe sklepienie chybiła słup o kilka cali. - Król Kazimierz Jagiellończyk zdobył zamek r. 1460. - Na mocy traktatu Toruńskiego r. 1466 Malborg z całymi Prusami Zachodnimi przyłączony został do Polski....
Reprint Toruń M. Ur. Lindego Napoleon O...
TORUŃ NAD WISŁĄ (Księstwo Poznańskie) - Na prawo pierwszy dom w którym się urodził w r. 1771 Samuel Bogumił Linde znakomity uczony i autor wielkiego Słownika Polskiego. Umarł w Warszawie r. 1847....
Reprint Toruń m. ur. Kopernika Napoleon ...
TORUŃ NAD WISŁĄ (Zachodnie Prusy) - Dom w którym się urodził sławny astronom Mikołaj Kopernik 19 Lutego 1473 r. Odznacza się budynek tablicą pamiątkową - umarł w Frauenburgu 21 Maja 1543 r....
GDAŃSK (Pomorze) - Miasto starożytne blisko ujścia Wisły do Bałtyku jeden z najdawniejszych grodów Polskich nad morzem - Wspomniany w dziejach w 997 r. Ratusz wybudowany r. 1311 w czasie zajęcia miasta przez Krzyżaków. - Na mocy prośby mieszkańców miasta do Króla Kazimierza Jagiellończyka Gdańsk z Pomeraniją w r. 1466 odebrany został Krzyżakom i przyłączony do Polski....
Reprint Złotoryja Napoleon Orda
ZŁOTORYJA NAD WISŁĄ (Księstwo Poznańskie) - Ruiny zamku przy ujściu Drwęcy do Wisły. Kazimierz Wielki go przebudował w r. 1343. Opanował zamek w 1374 r. Władysław Biały książę Gniewkowski, porzuciwszy życie zakonne. Sędziwoj z Szynina Starosta Wielkopolski obległ Władysława i zmusił do poddania się Twierdzę tę zdobywali kilkakrotnie Krzyżacy. Wykupiona została od nich w roku 1404 przez Jagiełłę....
GOLUP NAD RZEKA DRWĘCĄ (Zachodnie Prusy) - W dawnej ziemi Michałowskiej Województwie Chełmińskiem - Zamek wystawiony przez Konrada Saka Mistrza prowincjonalnego Krzyżackiego około r. 1300 - zdobyli go Polacy r. 1410. Król Kazimierz Jagiellończyk oddał go Ulrykowi Czerwonce, który w r. 1460 obronił ten zamek od Krzyżaków. Tu przemieszkiwała Anna siostra Zygmunta III r. 1623. - w roku 1655 zamek został zdobyty przez Szwedów....
RADZYŃ (Zachodnie Prusy) - Starożytna Prusaków osada - zdobyta przez Bolesława Chrobrego r. 1014. Zamek zbudował Mistrz prowincyonalny Pruski Herman Balk roku 1234. - Zdobył go Król Władysław Jagiełło w wojnie z Krzyżakami r. 1410....
Reprint Podhorce Napoleon Orda
PODHORCE (Galicya) - Na miejscu miasteczka Pleśniska zburzonego r. 1240 przez Tatarów wzniosły się Podhorce własność możnej familii Koniecpolskich. Stanisław Kasztelan Krakowski będąc bezdzietnym darowywa Podhorce Królewiczowi Jakóbowi Sobieskiemu r 1682. Następnie Podhorce stają się własnością Rzewuskich. Ostatni właściciel Leoneyusz Hr. Rzewuski syn Emira Wacława odprzedał Podhorce St. Władysławowi Sanguszce z warunkiem zachowania zamku z bogatą starożytną zbrojownią....
ŻÓŁKIEW (GALICYA) - Gniazdo rodzinne i posiadłość znakomitego Hetmana Stanisława Żółkiewskiego herbu Lubicz. W kościele tutejszym znajduje się jego grobowiec. Miasto przeszło następnie na własność Daniłowiczów. Teofila, corka Daniłowicza, a matka króla Jana III wniosła Żółkiew w dom Sobieskich. Piotr Wielki r. 1707 w Styczniu w czasie najścia Szwedów tu w Żółkwi wydał w polskim języku Uniwersał, że wspólnie z Rzecząpospolitą wypędzi Karola XII i da całą pomoc dla zachowania praw kraju przy wolnej elekcyi króla....
SANOK nad Sanem(Galicya) - Starożytny gród zostający w posiadaniu ks. Ruskich doświadczał najazdów ze strony Węgier i Polski. Po wcieleniu do Polski za Kazimierza W. począł wzrastać w ludność i zamożność. R. 1417 król Jagiełło pojął tu za żonę Elżbietę Granowską córkę Ottona z Pilca W-dy Sandomierskiego. Sanok był miejscem rodzinnym Grzegorza z Sanoka profesora Akademii Krakowskiej, który zmarł arcybiskupem Lwowskim r 1479. Izabella siostra Zygmunta Augusta a żona Jana Zapolya króla Węgierskiego chroniąc się z synem w Polsce dostała od Króla r. 1552 Sanok na utrzymanie....
ŁAŃCUT niedaleko rzeki Wisłoki (Galicya) - Miasteczko za Kazimierza W-go osiadłe przez Niemców i nazywane Landshut. Jagiełło w przejeździe do ziem Ruskich r. 1410. zastał tu oczekującego Witolda W.X.L. Wspaniale przyjęty r. 1417 przez Elżbietę z Pileckich Granowską, wkrótce ją pojął za żonę. Łańcut od Pileckich przechodzi wkrótce do Stadnickich. Stanisław Lubomirski Woje: Ruski, następnie Krakowski kupuje Łańcut i wspaniały zamek obronny wznosi r. 1641. Łańcut był zwiedzany przez Królów Jana Kazimierza r. 1656 i Augusta II r. 1704. Teraz własność Alfreda Potockiego....
Reprint Dobromil Napoleon Orda
DOBROMIL nad rzeką Wyrwą (Galicya) - Na wyniosłej górze stoją ruiny zamku dziedzicznego znamienitej rodziny Herbutów, którzy następnie od miejscowości przezwali się Dobromilskimi. Szczęsny Herbut sprowadził tu z Krakowa Jana Szeligę i założył drukarnię. Od r. 1611 do 1616 wydał dzieła Kadłubka, Orzechowskiego i długosza. Majętność po wygaśnięciu rodziny Herbutów około r. 1645 przeszła do Czuryłów a następnie do Krasickich. Niedaleko miasteczka znajduje się klasztor zakonników reguły Ś-go Bazylego....
HALICZ przy ujściu rzeki Łukiew do Dniestru (Galicya) - Dawna stolica ziem ruskich. Halicza początek ginie we mgle przeszłości. Niewiadome przez kogo zamek założony został. Bolesław Krzywousty miał za żonę córkę Świętopełka księcia na Kijowie i Haliczu. Halicz przechodził różne koleje. Leon Daniłowicz książę Halicki około r. 1270 przeniósł stolicę do Lwowa. Po śmierci księcia Bolesława Trojdenowicza, Kazimierz wielki roku 1340 wciela księstwo Halickie do Polski....
OLESKO nad źródłami Styru (Galicya) - Zamek Olesko odziedziczył Bolesław Trojdenowicz ks. Mazowiecki r. 1327. Na mocy traktatu z Litewskim Olgierdem, Olesko przechodzi do Ludwika króla Polskiego i Węgierskiego r. 1366. Król Władysław Warneńczyk r. 1441 darował zamek z całym powiatem Janowi z Sienna. Od Sienińskich przechodzi do Górków, Żółkiewskich, Daniłowiczów i Sobieskich. Tu się urodził król Jan III 2 Czerwca 1624 i król Michał Korybut Wiśniowiecki r. 1639....
Reprint Odrzykoń Napoleon Orda
ODRZYKOŃ niedaleko rzeki Wisłoki (Galicya) - Zamek w XIII wieku należał do dziedziców Moskorzewa z których Klemens otrzymawszy tenże zamek zwany Kamieńcem dał początek zasłużonej rodzinie Kamienieckich Herbu Pilawa. Następnie Odrzykoń należał do Bonarów i Firlejów. W r. 1657 Jan Rakoczy ks. Siedmiogrodu zdobywa Zamek. Załoga podziemną drogą uchodzi. Roku 1790 zamek był własnością hr. Jabłonowskich....
KRAKÓW Zamek Wawel nad Wisłą (Galicya) - Krakus ks. Chrobacyi około r. 700 założył miasto Kraków, nazwał go od swego imienia i zamek na Wawelu zbudował. Kazimierz I. przeniósł tu z Gniezna stolicę. Pokazują na Wawelu jaskinię gdzie Krakus zabił bajecznego smoka mającego tu swoje stanowisko. Roku 1319 odbyła się tu pamiętna koronacya Władysława Łokietka. Akademię założył Kazimierz W. roku 1347. Król ten wzniósł wspaniały gmach gotycki zwany Sukiennice. Katedrę na Wawelu założył Mieczysław I. r. 966. W podziemiach znajdują się groby królewskie....
Reprint Trębowla Napoleon Orda
TRĘBOWLA nad rzeką Gniezną (Galicya) - Jeden z najdawniejszych grodów Czerwonej Rusi wzmiankowany koło r. 1090. Trębowla wymieniona jest w liczbie ziem ruskich wcielonych do Korony przez Kazimierza W.. roku 1340. Turcy opasali zamek i miasto r. 1675. W broniących się murach zabrakło żywności. Chrzanowski dowódca twierdzy postanowił poddać się z załogą. W tem żona jego Anna Dorota z bronią w ręku dodaje odwagi mężowi i odwodzi rycerstwo od haniebnego postanowienia. Zagrożony zamek doczekał się odsieczy Jana III....
TYNIEC NAD RZEKĄ WISŁĄ (Galicya) - Niedaleko Krakowa Bolesław Chrobry z żoną Judytą fundowali tu na wysokiej skale kościół i klasztor Benedyktynów około r. 1015. Obok klasztoru Konrad Książę Mazowiecki zbudował zamek obronny r. 1246. Bolesław V. Wstydliwy zdobył tę warownię. Syn Zygmunta III. Karol Ferdynand biskup Wrocławski był tu Opatem roku 1635 i nosił właściwy temu opactwu tytuł Arcy-opata, Szwedzi zniszczyli zamek r. 1655. Trzęsienie ziemi r. 1786 oderwało ogromny kawał skały....
ZATOR (Galicya) - Miasto założone r. 1292. dawna stolica Księstwa Zatorskiego. R. 1494 Janusz książę Zatorski sprzedał swe księstwo królowi Janowi Olbrachtowi. Zamienione na starostwo, wcielone zostało do Województwa Krakowskiego. Ostatni starosta Piotr Dunin nabywszy tę majętność od rządu austriackiego, starożytny zamek mieszkalnym uczynił. Teraz własność Hrabiów Potockich....
LWÓW NAD RZEKĄ PEŁTWIA (Galicya) - Miasto dawne do którego Lew Daniłowicz ks. Halicki r. 1268 - 1270 przeniósł swoja stolicę i nazwał od swego imienia Lwihorod od czego powstało Lwów. Bolesław Trojdenowicz ks. Mazowiecki zrodzony z Maryi ks. Ruskiej, tu panował nad Czerwoną Rusią. Otruty r. 1339 nie zostawił potomstwa. Okoliczność ta wpłynęła, że Kazimierz W. kraj opanował, i na miejscu drewnianego wymurował zamek obronny, którego szczątki dotąd pozostały. Tu się znajdują trzy Arcybiskupstwa; Łacińskie, Unickie i Ormiańskie....
Reprint Dubiecko Napoleon Orda
DUBIECKO nad Sanem (Galicya) - Król Jagiełło nadaje tę własność z trzema wsiami Piotrowi Kmicie Kasztelanowi Lubelskiemu. Miasto zburzone przez Tatarów przechodzi później w posiadania Stadnickich z których Stanisław r. 1552 zakłada szkoły. Następnie staje się własnością familii Krasickich. Sławny poeta Ignacy Krasicki biskup Warmiński syn Jana kasztelana Chełmskiego i Anny Starzechowskiej urodził się tu r. 1735 Lutego 4....
